Time Travelling Blues

Πόσες φορές έχεις βρει τον εαυτό σου να ταξιδεύει στο χρόνο; Αναρωτώμενος, τελικά, τι είναι ταξίδι και τι είναι χρόνος; Θέλοντας, είτε να αποδράσεις από ένα ζόρι, είτε να επιμηκύνεις ένα από τα διαστήματα ζωής που συνθέτουν τον όρο "ευτυχία", ώστε να διαρκέσει, να διαρκέσει, να μην τελειώσει...;

Ο χρόνος είναι μια έννοια, κατ'εμέ, έντονα υπερτιμημένη. Ή μάλλον, για να το θέσω λίγο πιο εύστοχα, μια έννοια που ως άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε εσκεμμένα λανθασμένα. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν το χρόνο ως την τέταρτη διάσταση (μετά τις τρεις που αποτελούν την έννοια του χώρου, εξ ου και η συσχέτιση χώρου και χρόνου). Άλλοι, λιγότερο βιβλιοφάγοι και πρακτικοί, αρκούνται στο ότι "όλα είναι ένας κύκλος" και αντιλαμβάνονται το χρόνο έτσι, περιμένοντας -με προσμονή ή φόβο- την επόμενη στροφή. Αυτό που όλοι κάνουμε επίτηδες λάθος είναι ότι ορίζουμε το χρόνο μαθηματικά. Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο στην επιστήμη, όμως καταλήγουμε να κανονίζουμε τις ζωές μας με βάση μέρες, ώρες, λεπτά. Με βάση αριθμούς που οι ίδιοι επινοήσαμε παλαιόθεν, καταλήξαμε να καταδυναστεύουμε τη ζωή μας με ρολόγια, προσπαθώντας να προφτάσουμε, να κερδίσουμε χρόνο, την έννοια του χρόνου που εμείς δημιουργήσαμε για να διευκολυνθούμε-υποτίθεται.

Τελικά, μήπως δεν υπάρχει χρόνος; Εννοώ χρόνος αντικειμενικός, απαλλαγμένος από ανθρώπινη λογική. Κι αν υπάρχει, μήπως δεν διαιρείται σε ώρες, λεπτά και δευτερόλεπτα, αλλά είναι ενιαίος, συνεχής και ατελείωτος; Διότι μπορεί για τον καθένα μας ο χρόνος να τελειώνει με το θάνατο (δεν το ορκίζομαι κιόλας), αλλά για τους υπόλιπους συνεχίζει κι όταν έχουμε φύγει.

Ας υποθέσουμε ότι δέκα διαφορετικοί άνθρωποι βρίσκονται για ένα χρονικό διάστημα σε ένα πολύ δυσάρεστο γι'αυτούς μέρος και εν συνεχεία σε ένα πολύ ευχάριστο (η σειρά δεν έχει σημασία). Πιστεύω πως θα συμφωνήσετε ότι όλοι θα έχουν την αίσθηση ότι στη μία περίπτωση το χρονικό διάστημα συρρικνώθηκε, ενώ στην άλλη ξεχείλωσε. Φυσικά, μαθηματικά μιλώντας, αυτό δεν ισχύει. Αλλά γιατί να μετράει η μαθηματική αντίληψη του χρόνου στις ζωές μας αντί του πως αντιλαμβανόμαστε εμείς το χρόνο; Δύο άνθρωποι παίρνουν διαζύγιο. Το πρώτο σχόλιο όλων -συμπεριλαμβανομένων και των ιδίων- θα είναι "χώρισαν μετά από π.χ. 25 χρόνια γάμου". Γιατί λοιπόν να μη μας ενδιαφέρει ΤΙ συνέβη σε αυτά τα χρόνια, αντί να αρκούμαστε στη διάρκεια αυτή καθεαυτή;

Κι επειδή η δουλειά μας ως ερασιτέχνες γραφιάδες μας επιβάλλει να τραβάμε τα θέματα από τα μαλλιά (ενίοτε και από τα αρχίδια), εικάζω το εξής: Η παρούσα θεώρηση του χρόνου πηγάζει από την ίδια έμφυτη τάση υποταγής του ανθρώπου που δημιουργεί και την πίστη σε κάποια θρησκεία-πανάθεμα τον δουλοπρεπή άν-θρωπο που θρώσκει και άνω. Εφόσον δεν μπορούμε να αποδεχθούμε κάτι (στη συγκεκριμένη περίπτωση, το θάνατο), το αποδίδουμε σε κάτι αόρατο και ανώτερο μας. Εφευρίσκουμε ένα σύστημα μέτρησης του πόσο αντέχει ο καθένας -και το καθετί εν γένει- πριν πεθάνει, ώστε να ορίσουμε την αξία του. Δεν ξέρεις πως φτιάχτηκε ο κόσμος; Τον έφτιαξε ο καλός θεούλης. Δεν ξέρεις γιατί πεθαίνεις; Σε παίρνει ο πατέρας χρόνος.

Ζήτημα έτερον. Η μορφή του χρόνου. Πρόκειται για έννοια, και δη εφευρεθείσα από τον άνθρωπο, επομένως είναι κάπως παράδοξο να μιλάμε για το σχήμα μιας έννοιας. Ή όχι; Ας δούμε τις παρακάτω επιλογές:

• Εάν ένα γεγονός που συνέβη τη χρονική στιγμή Α, είναι πιθανόν να επαναληφθεί τη χρονική στιγμή Β, τότε ο χρόνος είναι κυκλικός.
• Εάν το παραπάνω θεωρείται αδύνατον, τότε ο χρόνος είναι γραμμικός-κάθε στιγμη είναι εντελώς διαφορετική από τις προηγούμενες της.

Σοβαρά τώρα, δεν είχατε ποτέ σας deja-vu;

Η δική μου άποψη τείνει κάπου στη μέση των δύο. Το σχήμα του χρόνου είναι πιθανότερο να είναι σπειροειδές. Η ιστορία επαναλαμβάνεται όπως λένε, άλλα οι κύκλοι απέχουν ένα χ διάστημα, που σημαίνει πως τίποτα δεν είναι, λόγω συνθηκών, απολύτως ίδιο. Τώρα περί ονείρων, προφητειών και deja vu, μάλλον δεν περιμένατε εμένα να σας διαφωτίσω όταν ερίζει το σύνολο του επιστημονικού κόσμου, σωστά;

Για να καταλήξω τη φλυαρία μου κάπου, μήπως έχουμε στρίψει κάπου λάθος; Μήπως χάνουμε την ουσία της ζωής μας προσπαθώντας να ισορροπήσουμε τις διάρκειες των πραγμάτων/σχέσεων/καταστάσεων που μας περιβάλλουν; Σκεφτείτε έναν κόσμο που κανείς δεν αργεί στα ραντεβού, γιατί δεν υπάρχει "δεκάλεπτο". Υπάρχει η ζωή μου, κι η ζωή σου, κάποτε θα συμπέσουν. Γάμα το πότε και το για πόσο θα συμπέσουν, και κοίτα να περάσουμε καλά.

"Time is an illusion..." - Warrel Dane, "Epitaph"